Έζησα τα εφηβικά και πρώτα νεανικά μου χρόνια στην δεκαετία του ‘90 και όμως δεν μπορώ να εντοπίσω το στίγμα της – σε αντίθεση με τα ‘20ς ή τα ‘60ς και τα ‘80ς που διακρίνω με σχετική σαφήνεια το ύφος τους στην αισθητική, μουσική κτλ.
Σκέφτομαι ότι το ίδιο μπορεί να λέει κάποιος που ήταν νέος στα ‘60ς: ξύπναγε το πρωί, πήγαινε σχολείο/ πανεπιστήμιο, έπαιζε μπάλα με τους φίλους του και μετά από 30 χρόνια, ακούει ότι τα ‘60ς ήταν το Easy Rider, οι χίπηδες, ο Dylan χωρίς ο ίδιος να είχε κάποια ιδιαίτερη σχέση με αυτά: εντάξει, πήρε κανά 45άρι των Stones, το Bonnie&Clyde το έχασε όταν είχε βγει στον κιν/φο και το είδε 20 χρόνια μετά στην τηλεόραση κτλ και αυτό είναι όλο (με εξαίρεση βέβαια όσους ήταν στο κέντρο των εξελίξεων, π.χ. Παρίσι, Λονδίνο, Σαν Φρανσισκο).
Ένας γερμανός, όταν τον είχαν ρωτήσει τι έκανε στα νιάτα του, στα χρόνια του ναζισμού, απάντησε: στα χρόνια του ναζισμού, δεν ήξερα ότι ζούσα στα χρόνια του ναζισμού...
Βλέποντας την ταινιά The Center of the World συνέδεσα τις παραπάνω σκέψεις με την εύστοχη παρατήρηση του Brecht:
Η τέχνη ακολουθεί την πραγματικότητα.Παράδειγμα: Η εξόρυξη και εκμετάλλευση του πετρελαίου είναι ένα νέο paradigm* – παρατηρώντας το, θα διαπιστώσουμε εντελώς νέες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.Brecht – “Stoff und Form”
* (εντελώς) ελεύθερη μετάφραση του μάλλον αμετάφραστου όρου Stoffkomplex
Μπορούμε να δούμε την ταινία σαν μια εφαρμογή της παραπάνω φράσης. Αυτό που χαρακτηρίζει τελικά τα ‘90ς είναι οι Η/Υ και η new economy.Υπολογιστές και διαδύκτιο υπήρχαν βέβαια αρκετά χρόνια πριν – η διαφορά είναι ότι στα 90ς ξεφεύγουν από τον χώρο των freaks και του underground και γίνονται πλέον μέρος της pop culture.Η νέα αυτή κατάσταση λοιπόν δημιουργεί νέου τύπου ανθρώπινες σχέσεις.
Ένας νεαρός εκατομμυριούχος της new economy προσφέρει πολλά χρήματα σε μια όμορφη στριπτιτζού, προκειμένου να να περάσει ένα σ/κ μαζί του στο Λας Βέγκας.Αυτή δέχεται με την προϋπόθεση ότι δεν θα το κάνουν.
Η σχέση (χωρίς εισαγωγικά μου φαίνεται καλύτερο) που περιγράφεται στην ταινία μόνο στα 90ς θα μπορούσε να δημιουργηθεί.
Μέχρι τότε, οι πλούσιοι ήταν είτε κομψοί εστέτ, είτε εκκεντρικοί ανώμαλοι είτε μαφιόζοι.Η new economy δημιουργεί έναν νέο τύπο: τον πλούσιο-ordinary Joe.
Ο ήρωας της ταινίας είναι ένας εντελώς συνηθισμένος αμερικάνος φοιτητής – ο ίδιος λέει ότι κατάγεται από μια τυπική οικογένεια του Midwest. Φοράει καρώ πουκάμισο με χοντρές ρίγες, τζην, σπορτέξ και baseball hat.Δεν είναι μυώδης macho καρατέκα, δεν είναι εκλεπτυσμένος, δεν έχει περιέργα τατουάζ, δεν τρελένεται με το χρήμα – είναι ένας από εμάς, μόνο που μπορεί να αγοράσει μια ομάδα του ΝΒΑ, όπως χαρακτηριστικά ακούμε.
Η κοπέλα πάλι, δεν είναι η κλασική στριπτιτζού-αλάνι με τα σιλικονούχα βυζία: είναι μια συμπαθητική κοπελίτσα που παίζει ντραμς σε μια μπάντα και για να βγάζει τα προς το ζειν κάνει στριπτιζ.Κάποια στιγμή λέει ότι πήγε στο κολλέγιο, αλλά τελικά τα παράτησε.Δεν είναι πρόστυχη ούτε ήλιθια, είναι μια κοπέλα που θα γνώριζες στην μητέρα σου.
Από την αρχή ξέρουμε ότι ο κομπιουτεράς γουστάρει την στριπτιτζού – στην πορεία βλέπουμε ότι η έλξη είναι αμοιβαία.
Από το σημείο αυτό και μετά επικρατεί μια κατάσταση που θα χαρακτήριζα τυπικά ‘90ς: το σεξ γίνεται ένας περιπλεγμένος γρίφος, ένα ακατανόητο μπέρδεμα.Το αγόρι θέλει να το κάνουν, αλλά φαίνεται να ζητά περισσότερο την επαφή και δεν πιέζει, ούτε χρησημοποιεί τον πλούτο του πρόστυχα.Η κοπέλα επίσης θέλει να το κάνει, αλλά συγκρατείται, γιατί δεν θέλει να πάει με κάποιον που την έχει πληρώσει.
Αλλά τελικά το κάνουν.
Αλλά δεν λέει και πολλά.
Αυτά νομίζω μόνο στα 90ς θα μπορούσαν να συμβούν.Σε προηγούμενες εποχές ήταν τα πράγματα πιο απλά, ίσως επειδή υπήρχε ορατός αντίπαλος (ο συντηρητισμός) και το σεξ είχε άλλο νόημα (παραβίαση κανόνων) – γι’αυτό πάντα οδηγούσε στον οργασμό.
Τώρα είναι αλλιώς τα πράγματα, ζητούμενο είναι η συντροφικότητα και το σεξ περνάει σε δεύτερη μοίρα – δεν οδηγεί πάντα σε οργασμό, μπορεί μάλιστα να είναι ακόμα και βαρετό!
Από την άλλη όμως, και η συντροφικότητα φαίνεται ανέφικτη, γιατί το σεξ, ενώ έχασε την θέση που είχε, δεν πήρε κάποια άλλη συγκεκριμμένη, αλλά παρέμεινε ένα αίνιγμα.Έχασε την γοητεία της αμαρτίας, αλλά συνέχισε να είναι κατά κάποιο τρόπο ταμπού.Ενώ στα 60ς το σεξ ήταν η λύση, στα 90ς είναι το πρόβλημα.
Οι ήρωες μας φαίνεται να μην ξέρουν τι να κάνουν με το σεξ, ακριβώς όπως δεν ξέρει ο κομπιουτεράς τι να κάνει τον πλούτο του.
Έγιναν τα δύσκολα απλά και τα απλά δύσκολα.
Ίσως αυτό να είναι τελικά τα 90ς.
Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι σε καμμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να είχε γυριστεί τέτοια ταινία πριν 30 χρόνια...
8 σχόλια:
Ωραιες παρατηρησεις, πραγματικα ο εποχες εκ των υστερων ωραιοποιουνται παιρνουν μια ετικετα και γινοντα τα θρυλικα χρονια του ΧΧ.
Παντως εχω μερικα ονοματα που για μενα ειναι η δεκαετια του 90
Nirvana Terminator Guns and Roses
Massive Attack
Bjoerk
Ο Terminator με γυαλί ηλίου (ντόινγκ), δερμάτινο μπουφάν, και καραμπίνα να περπατάει σπρώχνοντας το κοινό στο club όπου οι G'n'R παίζουν το You could be mine είναι η απόλυτη κινηματογραφική εικόνα των 90ς.
Πάντως εγώ θεωρώ ότι το Losing my religion είναι το ροκ κομμάτι της δεκαετίας, μαζί με το υπέροχο video-clip.
Tο trip-hop είναι όμως η μουσική που σφραγίζει την δεκαετία.Δεν υπήρχε πιο πριν (σε αντίθεση με την ροκ) και εκφράζει πολύ καλύτερα την ατμόσφαιρα της περιόδου.Από την μαζικότητα και το hype του stadium rock των 80s, περνάμε στο downtempo και την ατμόσφαιρα τον μικρών χώρων, δηλ. φεύγουμε από την μαζικότητα των χίπηδων, πανκ, μεταλλάδων και πλέον γινόμαστε άτομα - ίσως αυτό να είναι η μεγάλη αλλάγη που έφερε ο Η/Υ.
Αγαπημένο μου γκρουπ, οι Portishead, που έβγαλαν και καινούργιο δίσκο-αριστούργημα πρόσφατα.
Πλάκα-πλάκα, καταλήξαμε στα "θρυλικά 90ς" που ο αέρας ήταν ακόμα καθαρός και το σεξ βρώμικο.
(ξέχασα βέβαια τις κορυφαίες σειρές Simpsons και Παντρεμένοι με παιδιά)
Δεν ξέρω για ποια ταινία μιλάτε αλλά έχω σκοπό να κάνω ένα ποστ για το Sex and the City για να εξηγήσω γιατί ποτέ μου δεν ταυτίστηκα αν και το έβρισκα πολύ διασκεδαστικό. Το ποστ αυτό είναι κάπως διαφωτιστικό στις λεπτομέρειες, περιγράφε πράγματα που είχα σκεφτεί αλλά δεν μπορούσα να γράψω.
Αθήναιε
Κατά την γνώμη μου το Sex and the City ανήκει δραματουργικά στην ίδια κατηγορία με τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο(βουγιουκλάκη, βουτσά, χ"χρήστο). Δεν έχει ήρωες, έχει καρικατούρες.
Αυτό έχει το θετικό ότι βγάζει γέλιο και το αρνητικό ότι δεν βγάζει συγκίνηση (που είναι νομίζω ο στόχος κάθε σοβαρού έργου τεχνης).
Ναι συμφωνώ μόνο που στα '00 οι άνθρωποι στις σχέσεις μας προσερχόμαστε με τις περσόνες μας, με έναν εαυτό που έχουμε ενδυθεί περισσότερο παρά επινοήσει και καποιες φορές το ένδυμα στραβοκάθεται εξ'ου και η καρικατούρα. Όταν το σκέφτεσαι γελάς αλλά μπορεί και να κλάψεις, να και η συγκίνηση ( --->σοφιστεία αυτό το τελευταίο αλλά νομίζω ότι καταλαβαίνετε τί θέλω να πω).
Νομίζω ότι το απόλυτο χαρακτηριστικό των 90ς είναι η εξάπλωση των υπολογιστών. Λίγα χρόνια πριν, αυτό που κάνουμε τώρα εμείςανήκε στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας. Μουσικά συμφωνώ με το τριπ χοπ ως κάτι απόλυτα καινούριο. Το ροκ είναι πεσμένο. Από τα μέσα των 80ς ήδη. Ό,τι γίνεται εκεί, ακόμα και τα πολύ καλά, κάπου κάποτε έχουν ξαναγίνει.
Όσο για την ωραιοποίηση των παρελθουσών δεκαετιών, ε, αυτό είναι θέμα καθαρά νοσταλγίας. Ο καθένας ωραιοποιεί τα νιάτα του και όσα αυτά συνεπάγονται.
Αθήναιε
Πικρή η παρατήρησή σας - φοβάμαι ότι ισχύει...
Vandimir
Για το ροκ των 90ς και πολύ περισσότερο των '00ς ισχύει νομίζω ό,τι και για την τζάζ παλαιότερα:
στα '20ς-'30ς κυριαρχούσε, την άκουγαν οι πάντες.Από το '50 ίσως μέχρι σήμερα έχει αλλάξει, είναι πλέον ελιτίστικη υπόθεση που αφορά λίγους αλλά ψαγμένους.
Το ίδιο και με την ροκ: μέχρι το '80 ήταν η μουσική της νεολαίας και την άκουγαν όλοι σχεδόν.
Από το '90 και κυρίως από τα '00ς γίνεται και αυτή ελιτίστικη - αφορά τους ψαγμένους όλο και περισσότερο.
Θεωρώ την εξέλιξη μάλλον θετική, κάπου είχε αρχίσει να μπάζει το προηγούμενο μοντέλο.
Δεν θα άντεχα έναν ακόμα Bono.
Χμμμ.... ναι, όπως το θέτεις μάλλον έχεις δίκιο. Αλλά το πρόβλημά μου με το ροκ δεν είναι το ποιοι και πόσοι το ακούν, αλλά το ίδιο ως μουσική. Φοβάμαι ότι έχει κάνει πια τον κύκλο του. Ό,τι είχε να γίνει σ' αυτό έγινε. Σαφώς υπάρχουν καλά γκρουπ (για ψαγμένους όπως πολύ σωστά λες), αλλά όλα αυτά είναι στα πλαίσια πραγμάτων που σε γενικές γραμμές έχουν ξαναγίνει. Δεν υπάρχουν ας πούμε Black Sabbath που, περίπου, επινοούν το χέβι μέταλ, Pink Floyd ή Soft Machine, που κάνουν για πρώτη φορά πράγματα στα όρια του πειραματικού και της ατονικής ή κλασικής μουσικής, Sex Pisols που, περίπου και πάλι, επινοούν το πανκ, Beach Boys που "εφευρίσκουν" ένα νέο είδος στα φωνητικά κλπ. κλπ. κλπ. Αυτό είναι το θέμα. Δεν είναι τυχαίο ότι το μόνο καινούριο των 90ς είναι το τριπ χοπ (συμφωνήσαμε), το οποίο μάλλον δεν εντάσσεται στα πλαίσια του ροκ.
Φυσικά δέχομαι ότι η Bjork ας πούμε κάνει κάτι πολύ προσωπικό, αυτές όμως είναι μεμονωμένες περιπτώσεις (που φυσικά εκτιμώ και σέβομαι).
Δημοσίευση σχολίου